In navolging van de Nederlandse Bachvereniging zijn organisaties ook op het idee gekomen om het niet bij één uitvoering te laten; zo treedt het Toonkunstkoor met de Matthäus op in Haarlem, Alkmaar en Amsterdam, en het Holland Boys Choir van Pieter Jan Leusink maakt er een nationale tournee van, met uitvoeringen op een twintigtal locaties. Omwille van kostenbeheersing, efficiency en verspreiding net zo legitiem als de verkoop van klassieke hits door het Kruidvat; er is kennelijk vraag, dus voldoe je daar aan.
Tegen deze achtergrond is onze uitvoering van de Matthäus Passion die wij jaarlijks in de Grote Kerk van Edam organiseren eigenlijk helemaal niet zo bijzonder. Het is er één van de vele, kun je zeggen. Zonder artistiek of qua uitvoeringspraktijk schokkende gebeurtenissen of revolutionair vernieuwende opvattingen, en zonder hele beroemde namen onder solisten of bezoekers. Er is ook nog nooit een recensent van een groot, landelijk dagblad geweest. Vinden we niet erg, we hebben liever pr vóór de uitvoering dan erna. Eén keer is het, na lang aandringen, gelukt om in de agenda van NRC Handelsblad te geraken. Maar die publiciteit van één dag, donderdag, voorafgaand aan de uitvoering op Goede Vrijdag is niet effectief. Kruidvat-technieken vragen om huis-aan-huisbladen, en daar is meestal nog wel ruimte voor ons persbericht, als we tenminste ook af en toe willen adverteren.
Waarom dan toch zo’n uitvoering willen organiseren? Om die vraag te beantwoorden eerst wat zakelijke gegevens. Edam had al een traditie van de Matthäus tussen 1945 en 1963. In dat laatste jaar startte echter de langdurige restauratie van de kerk, waardoor de continuïteit van de uitvoering verloren ging. Het begon weer in 1998, en daarna zonder onderbrekingen van 2001 tot en met nu. Er is een Stichting Matthäus Passion Edam; er is een amateurkoor van hoog niveau, het Matthäus Koor Edam, er zijn solisten en een gedreven dirigent die ieder jaar weer willen terugkomen en er is een orkest, The Northern Consort, dat speelt op historische instrumenten. Dan hebben we de Grote of St. Nicolaaskerk, een enorme driebeukige hallenkerk uit het begin van de 15e eeuw van 87 bij 33 meter. Er mogen van de brandweer slechts 900 mensen in, en die zijn er ook ieder jaar. Het gebouw heeft een prachtige akoestiek, het geluid van stemmen en instrumenten draagt ver, maar zonder galm. Er heerst een bijzondere intimiteit. Veel bezoekers kiezen bewust voor een Matthäus-uitvoering in een kerk omdat ze dat passend vinden bij hun idee van Paasviering. Wij als organisatie bidden, zeker bij een vroege paasdatum, ook tot de weergoden: met een dringende wens voor mild voorjaarsweer, om de stookkosten van deze kerk in toom te kunnen houden.
Dat brengt ons op de omzet, waarbij ons uitgangspunt is dat we laagdrempelig willen zijn, geen ‘winst’ willen maken en zo min mogelijk vrijkaarten weggeven. Op een omzet van circa € 42.000,- spenderen we ongeveer 70 procent aan het koor en aan de honoraria voor solisten, directie en orkest. Per minuut kost onze uitvoering € 235,-. Overige grotere posten zijn het drukwerk en de huur van de kerk, podium en stoelen en de verzekering. Catering wordt vanuit de kerk door vrijwilligers verzorgd, en de opbrengsten ervan zijn voor de kerk.
Aan inkomsten genereren we 62 procent van de omzet aan entreegelden. Daarnaast bestaat 15 procent van de inkomsten uit ondersteuning door lokale en regionale bedrijven. Het overige tekort kan gedekt worden met subsidie van de gemeente Edam-Volendam en met substantiële bijdragen en toezeggingen van lokale en landelijke fondsen. De entreegelden willen we zo laag mogelijk houden. Wie de uitvoering financieel extra wil ondersteunen heeft recht op een gereserveerde plaats. We begroten met een tekort, omdat de gemeente alleen in het tekort wil subsidiëren. Er is een legertje van 20 vrijwilligers dat zich bezig houdt met podiumopbouw, stoelen, verlichting, kaartverkoop onder de koorleden, catering voor uitvoerenden, ontvangst en publieksbegeleiding. Binnen het organiserend bestuur van de Stichting Matthäus Passion zijn de portefeuilles verdeeld: sponsoring en subsidies liggen bij voorzitter en secretaris, de kaartverkoop en de financiën bij de penningmeester, de begeleiding van vrijwilligers en coördinatie van uitvoerende werkzaamheden bij een apart bestuurslid evenals de inhoudelijke programmering, contracten met uitvoerenden en de pr (bij ondergetekende). Het koor beschikt over een stuurgroep die zich bezig houdt met de organisatie van repetities, audities en de samenstelling van het koor.
Vanwege het succes hebben we overwogen om een tweede uitvoering te organiseren; dat scheelt in de kosten en er is veel vraag. De laatste jaren was de kerk twee weken van tevoren al uitverkocht. We hebben daarom publieksonderzoek gedaan, en we hebben de stakeholders gevraagd wat zij vonden van een tweede uitvoering. De reacties waren duidelijk: de uitvoering is uniek en van grote muzikale kwaliteit. Dag - Goede Vrijdag - en plaats - Grote Kerk van Edam - worden met de Matthäus Passion geassocieerd. Een tweede uitvoering beconcurreert de eerste en enige echte: niet doen dus.
Tenslotte profiteert ook onze organisatie van nieuwe technieken: via de website (www.matthaus-passion.com) kun je kaartjes kopen; een barcode op een zelf geprint a-4tje is het uniek entreebewijs. We leren daarmee ook ons publiek beter kennen. Ieder jaar wordt de groep belangstellenden via e-mail tijdig op de hoogte gebracht van de komende uitvoering.
Niets bijzonders dus, want wat in Edam gebeurt, gebeurt overal in Nederland, en niet alleen bij het organiseren van concerten. Waarom ben ik, en velen met mij, dan toch zo enthousiast om hier mee bezig te zijn? Omdat het resultaat een inspirerende uitvoering is van een prachtig oratoriumwerk in een monumentale kerk voor een muisstil en dankbaar publiek. The proof of the pudding is in the eating: kom zelf maar eens proberen, velen gingen u voor.
Ga naar http://www.matthaus-passion.com/ voor meer informatie over de uitvoering.
De Matthäus Passion Edam is ook op Facebook: http://www.facebook.com/MatthausPassionEdam
